ZOSTAŃ W DOMU I GRAJ W SZACHY! (135), PSYCHOLOGIA I SZACHY (6)
SZACHOWE TALENTY – CUDOWNE DZIECI CZY TYTANI PRACY?
Z opracowania dr Alicji Baum i dr Mirosława Baum:
Talent to wypadkowa czterech czynników:
– motywacji (umiejętność formułowania i planowania odległych celów, dążenie do nich, gotowość do podejmowania zadań),
– wybitnych zdolności intelektualnych (uczenie się, pamięć, myślenie abstrakcyjne, rozwiązywanie problemów),
– twórczości (umiejętność znajdowania nowych rozwiązań zadań i problemów),
– środowiska – rodzinnego, rówieśniczego i szkoły (wparcie rodziny, stymulowanie przez szkołę – dostosowane do jednostki programy kształcenia, wymiana doświadczeń i wspólne rozwiązywanie problemów z rówieśnikami).
SZACHY A ILORAZ INTELIGENCJI
Jonathan Levitt Geniusz szachowy – biegłość szachowa ma związek z ilorazem inteligencji
Równanie Levitta – najwyższy ranking jaki dany gracz może osiągnąć:
Elo ~ (10 x IQ) + 1000Elo
gdzie „~” celowo występuje zamiast znaku równości, w grę wchodzi tu bowiem wiele lat wysiłku, ćwiczeń i gry turniejowej. Oznaczałoby to, że szachowy mistrz świata (Elo w granicach 2800 punktów) winien uzyskać w teście na inteligencję wynik w granicach 180.
Z równania wynika, że każdy arcymistrz (Elo 2500) jest geniuszem, bo iloraz inteligencji szacuje się na 150 (takim ilorazem legitymował się Albert Einstein)
Bobby Fischer – jego IQ było określane na poziomie 187
Garri Kasparow Szachista, polityk IQ: 190
Leonardo da Vinci Wszechstronny geniusz IQ: 220
SZACHY A TRENING
Malcolm Gladwell Poza schematem – do osiągnięcia mistrzostwa w dowolnej dziedzinie potrzeba 10 000 godzin planowych ćwiczeń.
Badania skrzypków przeprowadzone przez szwedzkiego psychologa K. Andersa Ericssona – Berlińska Akademia Muzyczna:- podzielił studentów-muzyków na trzy grupy – 1. tzw. gwiazdy, 2. „dobrzy uczniowie”, 3. przyszli nauczyciele muzyki w szkołach;
– pytanie –Odkąd po raz pierwszy wzięliście skrzypce do rąk, ile godzin ćwiczyliście?”;
– wyniki – do ukończenia 20. roku życia grupa pierwsza ćwiczyła 10 000 godzin, druga –8 000, a trzecia 4 000 (wszyscy rozpoczynali naukę w wieku pięciu lat, a różnice w długości treningu zaczęły pojawiać się już w ósmym roku życia).
Szachiści również potrzebują około 10 000 godzin do osiągnięcia tytułu arcymistrza, tj. 10 lat intensywnego treningu (ok. 3 godzin dziennie).
KIM BYLI/SĄ SZACHOWI GENIUSZE?
◦mężczyznami;
◦grę w szachy rozpoczynali zwykle między 4 a 12 rokiem życia;
◦często „cudownymi dziećmi” – doskonała pamięć, słuch muzyczny, zdolności matematyczne;
◦zwykle silnie wspierani przez rodziców – (ale mistrzami zostawały również sieroty, np. Petrosjan);
◦najczęściej „umysłami ścisłymi” (matematycy, chemik, inżynier elektryk) , ale też muzykami (kompozytor, śpiewak operowy), prawnikami – tylko jeden z mistrzów świata miał trudności z matematyką – Alechin;◦zwykle w pełni poświęcali się karierze szachowej –szczególnie mistrzowie po latach 70-tych XX wieku (rozwój komputerów szachowych);
◦niebywale kreatywni w dziedzinie szachów (twórcy np. nowych debiutów, autorzy książek szachowych);
SZACHY A PŁEĆ – BADANIA
Christopher Chabris (Harward University) i Mark Glickman (Boston University School of Public Health) przez 13 lat badali ponad 250 000 szachistów grających w turniejach. Ich celem było ustalenie dlaczego tylko 1% populacji arcymistrzów stanowią kobiety.
Ustalenia
- średni ranking mężczyzn jest wyższy niż kobiet;
- dziewczęta i chłopcy podobnie zyskują i tracą na rankingach z podobną częstością również rezygnują z gry w szachy, ale znacznie więcej chłopców zaczyna grać w szachy i grają na wyższym poziomie;
- w środowiskach, gdzie przynajmniej 50% nowych graczy stanowią dziewczęta ich początkowy ranking nie jest niższy niż u chłopców;
Wniosek:
Większa liczba mężczyzn na najwyższym poziomie w szachach może być tłumaczona większą liczbą chłopców, którzy rozpoczynają grę w szachy na najniższym poziomie.
SZACHY A PŁEĆ
Kobieta nigdy nie została Mistrzem Świata;
na liście 100 graczy o najwyższym rankingu (na 01.05.2016) jest tylko jedna kobieta – Chinka Hou Yifan (2663 Elo; 85 miejsce), jedyna aktywna szachistka z rankingiem powyżej 2600 Elo;na liście 100 szachistek o najwyższym rankingu (na 01.05.2016) tylko 26 posiada tytuł arcymistrza;tylko 1% szachowych arcymistrzów stanowią kobiety;najmłodszy szachowy arcymistrz w dniu zdobycia ostatniej normy miał 12 lat i 7 miesięcy, a arcymistrzyni 14 lat, 6 miesięcy i 2 dni (16 miejsce na liście najmłodszych arcymistrzów);najwyższy ranking w historii kobiecych szachów osiągnęła Judit Polgar (2735 Elo),co plasowało ją na ósmym miejscu na światowej liście;
FENOMEN SIÓSTR POLGAR
Najważniejsze osiągnięcia najwybitniejszej z sióstr
Judit:- 9 lat pierwszy wygrany turniej (koedukacyjny, z dorosłymi),- 12 i 14 lat mistrzostwo świata w grupie chłopców,- 12 i 14 lat drużynowy złoty medal na Olimpiadzie szachowej (wraz z siostrami w kategorii kobiet),- tytuł arcymistrza w wieku 15 lat i 4 miesiące,- ranking Elo 2735 – (ówcześnie ósma na światowej liście).
Jak do tego doszło?- eksperyment wychowawczo-psychologiczny Laszlo Polgara oparty na założeniu, że
Każde zdrowe dziecko ma potencjał, aby stać się geniuszem (Bring Up Genius!),
– życie rodziny podporządkowane treningowi (6-8 godzin dziennie),
– wsparcie rodziców (finansowe, psychiczne, organizacyjne),
– nauczanie domowe (matematyka, języki obce),
– wspólna walka z przeciwnościami.
Opracował: Wojciech Kowalczuk
