ZOSTAŃ W DOMU I GRAJ W SZACHY! (129), PSYCHOLOGIA I SZACHY (5)

KSZTAŁTOWANIE CHARAKTERU

 Jan Przewoźnik – polski szachista i psycholog, mistrz międzynarodowy od 1985 r. W marcu 2014 r. otrzymał stopień doktora broniąc na KUL-u pracę doktorską pt. Strategie myślenia w złożonych sytuacjach gry w szachy

Słynne zdanie Wilhelma Steinitza, że szachy nie są dla ludzi słabych duchem, można potraktować jako punkt wyjścia do systematycznej pracy nad charakterem. Na drodze ćwiczeń przydatny może być drogowskaz podany przez polskiego filozofa Józefa Bocheńskiego. Oto podsumowanie jego koncepcji, którą jak najbardziej można włączyć do kształtowania szachistów o”Duszy Wojownika”.

1. Planuj!
   Np. planuj codziennie rano przed rozpoczęciem dnia. Perspektywicznie.

2. Kontroluj!
   Kontrola chronologiczna – chwila po chwili.
   Kontrola systematyczna – umiejętność po umiejętności.

3. Diagnozuj!
   Musisz uzyskać wgląd w swe właściwości psychiczne.

4. Rozwijaj intelekt!
   Staraj się o coraz lepsze zrozumienie świata i wżycie się w ideały.

5. Ćwicz wolę!
   Wolę ćwicz, abyś mógł uzyskać możliwie największą jej moc.

6. Używaj wyobraźni
   Cenzuruj wyobrażenia ujemne i negatywizmy w myśleniu. Nie zatruwaj umysłu i woli. Rozwijaj wyobraźnię na materiale pożytecznym.

7. Panuj nad uczuciami.
   Dbaj o spokój psychiczny, wyrzeczenie się nałogów, twardy tryb życia.

8. Sprawdzaj się w działaniu!
   Ćwicz się w poprawnym wykonaniu czynu.

1. Bądź wytrwały!
   Skutki mogą być widoczne dopiero po długim czasie!
   Można na wiele sposobów ćwiczyć kształtowanie charakteru. Oto przykładowe działania, zaproponowane w ramach „ćwiczenia woli”.
2. Dzień bez mówienia.
3. Jeden dzień głodówki.
4. Rozwiązywanie zadań szachowych „do oporu”.
5. Wykonywanie trudnych postanowień.
6. Tydzień bez: TV, słodyczy, plotek, rozmów telefonicznych.
7. Wytrzymałość przez sport.
8. Zorganizowanie „Dnia szachowego”.

Innym, zalecanym sposobem kształtowania charakteru i rozwijania wytrwałości jest systematyczne prowadzenie „Dziennika sportowca”. Można w nim zamieszczać np.:
– informacje o literaturze
– roczny plan zawodów
– miesięczny rozkład zajęć
– tygodniowy rozkład zajęć
– kontrolę treningów
– sprawdziany
– zestawienie wyników
– roczne zestawienie najlepszych wyników – aby planować najbliższy rozwój
– uwagi i obserwacje
– przemyślenia.

POZYTYWNY OBRAZ SIEBIE

O sukcesach w sporcie w dużym stopniu może decydować pozytywny obraz własnej osoby, świadomość swych silnych i słabych stron. Oto kilka przejawów dojrzałości:

Osoba dojrzała akceptuje siebie i odnosi się serdecznie do innych. Osoba dojrzała akceptuje siebie, ale jednocześnie stara się wyzbyć skłonności egoistycznych. Egoizm jest podstawowym symptomem osobowości dziecięcej, właśnie się rozwijającej, albo niedojrzałej. W pewnym sensie szachy mogą stanowić zagrożenie dla rozwijającej się osoby, gdyż tak bardzo eksponuje się w nich swoje własne „Ja”…

Formując obraz własnej osoby, nie możemy zaprzepaszczać takiej szansy, jaką są wzory. Wzory zachowań, wzory życia innych osób. Patrząc na wielkich szachistów, możemy wbudowywać we własny obraz siebie ich wzory zachowań.

Ważna jest umiejętność koncentracji na wewnętrznych doznaniach cielesnych. Obserwacja tego, jaki jestem, gdy jestem spięty, prowadzi do lepszego poznania siebie, a /lepsze poznanie siebie stwarza okazję do podejmowania bardziej odpowiednich do sytuacji działań.

                                                                                   Opracował: Wojciech Kowalczuk