„SKARBCZYK” MISTRZA Z KRAKOWA

29.04.2020 r.

Spotkanie z malarstwem

„SKARBCZYK MISTRZA Z KRAKOWA”.

Twórczość Jana Matejki jest wszystkim znana. Każdy z nas widział reprodukcje jego obrazów w podręcznikach do historii, języka polskiego czy plastyki. Jan Matejko ( 1838-1893) pochodził z rodziny czesko – niemieckiej, odegrał olbrzymią rolę w kształtowaniu świadomości narodowej Polaków. Był rektorem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, nauczycielem wybitnych malarzy Wyspiańskiego, Mehoffera, Malczewskiego, Wyczółkowskiego. O nich wspominałam już wcześniej. Teraz pora na mistrza. Mistrza z Krakowa. Mówił „Sztuka jest dla nas pewnego rodzaju orężem w ręku, oddzielić sztuki od miłości Ojczyzny nie wolno”.

Był wybitnym twórcą obrazów historycznych, malował polską historię „ku pokrzepieniu serc”. Słynął z olbrzymiej pracowitości, od najmłodszych lat wykonywał rysunki w szkicownikach,zwanych przez niego „Skarbczykiem”. 13-letniego Matejkę przyjęto do Szkoły Sztuk Pięknych! Mówił, że artysta maluje, „aby ludziom myśl swoją wypowiedzieć”.

Był niezwykle pracowity,„Skarbczyk” prowadził przez cale życie. Kopiował zabytki z krakowskich kościołów, dzieła mistrzów w muzeach, robił notatki w Bibliotece Jagielońskiej. Opracował 10 litograficznych tablic „Ubiory w Polsce 1200-1795”( 648 figur w historycznych strojach) i „Poczet Królów Polskich” ( 44 rysunkowe portrety polskich władców od Mieszka I do Stanisława Augusta Poniatowskiego).Gdy miał 15 lat sprzedał swoją pierwszą pracę. Po ukończeniu nauki wyjechał na stypendium do Monachium, potem do Wiednia.

Obraz pt. „Stańczyk” uznawany jest za „ideowe credo” artysty. Matejko ukazał królewskiego błazna w zaciszu komnaty, odizolowanego od ludzi i rozmyślającego nad niepewną przyszłością kraju. Artysta chciał tworzyć obrazy pokazujące pamięć chwalebnych dni Rzeczypospolitej, ale w obliczu dramatycznych wydarzeń powstania styczniowego powiedział : „Zacznę od ran”i namalował płótno „Kazanie Skargi”. Kolejnym obrazem był „Rejtan”. W 1875 r. rozpoczął malować „Bitwę pod Grunwaldem”. Prace nad olbrzymim płótnem trwały trzy lata. Po wystawieniu dzieła zorganizowano uroczysty przejazd artysty przez Kraków, tłum wiwatował na jego cześć, Matejce wręczono berło – znak jego panowania w sztuce. Stworzył trzyczęściowy cykl szkiców olejnych „Dzieje cywilizacji w Polsce”, pierwsza część epoka Piastów, druga to dzieje Jagiellonów i ostatnia zmierzch Rzeczypospolitej. Zaprojektował polichromię do odnawianego kościoła Mariackiego.

Zmarł w 1893 r., w wieku 55 lat. Wielkiego malarza żegnał cały Kraków. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim. Pożegnał go dźwięk Dzwonu Zygmunta. Nawet krytycy chylili głowy przed jego wielkością. Stanisław Witkiewicz napisał : „Miał on wiele wad /…/, ale miał też jedną bezwzględną zaletę: tworzył arcydzieła”. Dzieła mistrza z Krakowa można oglądać w Domu Jana Matejki przy ul. Floriańskiej w Krakowie i w najważniejszych polskich muzeach. We Wrocławiu , w Muzeum Narodowym, prezentowany jest obraz „Śluby Jana Kazimierza”.

Zadanie na dzisiaj: wykonajcie pracę inspirowaną dziełami mistrza Matejki, kopię jego obrazu, może jakąś bitwę czy ubiór polski. Albo szkic rysunkowy zabytku ze Świdnicy?

Pamiętajcie, że artysta rysował od najmłodszych lat, kopiując to, co widział, np. ilustracje z książek. Prace wezmą udział w konkursie „Witaj majowa jutrzenko…” – Polska w majowych barwach, którego celem jest zaprezentowanie piękna naszej ojczyzny. Czekam na wasze prace inspirowane twórczością mistrza z Krakowa. Proszę je przesłać na adres : j.waksmundzka@mdk.swidnica.pl . Pozdrawiam i życzę radosnej twórczości.

Joanna Waksmundzka